مجموعه فعالیت های کاربردی آموزشی و پرورشی برای مدارس

پنج شنبه 20 دی 1403

مجله اینترنتی روان تنظیم

بسته آموزشی عمومی مبتنی بر شواهد

مجموعه فعالیت های کاربردی آموزشی و پرورشی برای مدارس

فصل سوم

آموزش، یادگیری و والدین

بخش دوم

مشق شب

دانش‌آموزان زمانی بهتر یاد می‌گیرند که تکالیف به طور منظم تعیین شوند، درجه‌بندی شوند، فوراً برگردانده شوند و عمدتاً برای تمرین مطالبی که برای اولین بار توسط معلم در مدرسه ارائه شده است، استفاده شوند. تکالیف درسی که معلمان به درستی از آنها استفاده می کنند، سه برابر وضعیت اجتماعی-اقتصادی خانواده بر یادگیری تأثیر می گذارد. تکالیف در تسلط دانش آموز به حقایق و مفاهیم و همچنین تفکر انتقادی و شکل گیری نگرش ها و عادات سازنده موثر است. تکالیف دارای اثرات جبرانی است به این صورت که دانش‌آموزان با توانایی پایین‌تر می‌توانند از طریق افزایش مطالعه در خانه نمرات برابر با دانش‌آموزان با توانایی بالاتر را کسب کنند. تکالیف عامل مهمی در تفاوت نمرات آزمون پیشرفت نیز است. تکالیف علاوه بر تاثیر مثبت بر پیشرفت تحصیلی:

• عادت به مطالعه در خانه را ایجاد می کند.

• دانش آموز را برای یادگیری مستقل آماده می کند.

• می تواند نقطه کانونی تعامل سازنده خانواده باشد.

• به والدین اجازه می دهد تا ببینند دانش آموز در مدرسه چه می آموزد.

• با تماشای تلویزیونی به جای فعالیت های سازنده در بیشتر خانه ها رقابت می کند.

• یادگیری رسمی را فراتر از روز مدرسه گسترش می دهد.

• دانش‌آموز را قادر می‌سازد تا در مورد مطالب تأمل کند و بیشتر از آنچه در محیط شلوغ و گاه حواس‌پرتی مدرسه مجاز است، با آن آشنا شود.

• بررسی مکرر پیشرفت دانش آموز را به معلم ارائه می دهد.

تحقیقات در ایجاد انتظارات معلمان در استفاده مؤثر از تکالیف، مثبت بوده است. برای مثال، مطالعه ای در مورد اثربخشی تکالیف در ریاضیات به این نتایج دست یافته است:

• تکالیف مورد نیاز مؤثرتر از تکالیف داوطلبانه است.

• نداشتن تکلیف تعیین شده در یک پایه بر عملکرد در سطوح بعدی تأثیر منفی می گذارد.

• تکالیف زمانی بیشترین تأثیر را دارند که معلم بلافاصله با نظرات و نمره آن را برگرداند.

مطالعات دیگر اهمیت درجه بندی معلم و قرار دادن نظرات کتبی در مورد تکالیف را تأیید می کند. تکالیف روزانه برتر از تکالیف کمتر دیده شده است.

تأثیر تکالیف متناسب با مقدار تعیین شده افزایش نمی یابد، بلکه با فراوانی (یا منظم بودن) آن تکلیف ، ماهیت تکلیف و توجه معلم به کار دانش آموز افزایش می یابد. تکالیف زمانی موثرتر است که:

• کوتاه و پیوسته ارائه شود.

• ارتباط مستقیم با کار در کلاس داشته باشد.

• برای تسلط به جای معرفی مطالب جدید استفاده شود.

• درجه بندی شده و به عنوان بخش قابل توجهی از نمره در کارنامه گنجانده شود.

• بلافاصله پس از جمع آوری به دانش آموز بازگردانده شود و با نظراتی خاص برای دانش آموز علامت گذاری شود.

مدارس والدین، دانش‌آموزان و معلمان را در انجام تکالیف با ایجاد استانداردی در سطح مدرسه برای فراوانی و کمیت تکالیف یاری می‌کنند. به عنوان مثال، برخی از مدارس انتظار دارند هر شب مدرسه حدود ده دقیقه تکلیف برای دانش آموزان کلاس اولی داشته باشند، و انتظارات را برای هر سال مدرسه ده دقیقه بیشتر افزایش می دهند. این یک راه خوب برای ایجاد تدریجی و مداوم عادات تکالیف است.

ارتباط مدرسه-خانه

کودکان از ارتباط بین والدین و معلمان خود که در هر دو جهت جریان دارد بهره می برند. دانش آموزان زمانی بهترین کار را انجام می هند که والدین و معلمان انتظارات یکدیگر را درک کنند و با یکدیگر در ارتباط با عادات یادگیری، نگرش نسبت به مدرسه، تعاملات اجتماعی و پیشرفت تحصیلی کودک در ارتباط باشند. مدرسه از طریق مدیریت رهبری خود و سیاست‌ها و برنامه‌های مدرسه می‌تواند فضایی مناسب برای ارتباط ایجاد کند و فرصت‌های مناسبی برای ارتباط فراهم کند. وقتی معلمان متوجه می شوند که مدیران برای چنین ارتباطی ارزش قائل هستند، و همکارانشان از مشارکت والدین حمایت می کنند، و والدین از این ارتباط قدردانی می کنند، بیشتر تمایل دارند تا ارتباط با والدین را آغاز کنند. ارتباط بین مدرسه و خانه زمانی موثرتر است که در هر دو جهت جریان داشته باشد و مدارس باید بین تلاش برای اطلاع رسانی به والدین و فرصت های ارتباط با والدین تمایز قائل شوند.

مثال‌های زیر از ارتباط مدرسه-خانه، ارتباط راحت و مؤثری را بین والدین و پرسنل مدرسه فراهم می‌کند.

کنفرانس های والدین - معلم - دانش آموز

برنامه ای برای کنفرانس های والدین-معلم-دانش آموز تهیه کنید که مشارکت هر سه طرف را تشویق کند. قبل از برگزاری کنفرانس، دستور کار را به والدین اطلاع دهید. سوالاتی مانند: والدین عادات مطالعه کودک در خانه را چگونه توصیف می کنند؟ آیا کودک در خانه مطالعه می کند؟

کارتهای گزارش

کارت های گزارش معمولاً توسط معلمان برای اطلاع والدین در مورد پیشرفت کودک در مدرسه استفاده می شود. اما کارنامه‌ها می‌توانند با گنجاندن گزارش والدین از پیشرفت کودک در خانه با موضوعات مرتبط با مدرسه مانند: تمایل به انجام تکالیف، دو طرفه شوند. خواندن برای لذت؛ تعدیل تماشای تلویزیون؛ و نگرش نسبت به یادگیری. این کارت‌ها همچنین ممکن است والدین را تشویق کند که نگرانی‌های خاصی را یادداشت کنند یا درخواست کنفرانس کنند.

خبرنامه مدرسه

بسیاری از مدارس خبرنامه منتشر می کنند. برای تشویق ارتباط دو طرفه، از والدین بخواهید که برای خبرنامه مقاله بنویسند. یا به سوالات زیر پاسخ دهند: والدین برای کمک به کودکان در انجام تکالیف چه نکاتی می توانند ارائه دهند؟ والدین دوست دارند چه فعالیت های خانوادگی را به اشتراک بگذارند؟ آیا خانواده از موزه، مکان تاریخی یا مکان های آموزشی دیگر بازدید کرده اند؟

روزنگار

یک کارت یادداشت سریع و زیبا برای والدین در مورد اینکه روز چگونه گذشته است. با وجود چیزهای بسیار زیادی که در طول روز انجام می شود، برقراری ارتباط با والدین برای آگاه کردن آنها از کارهای شگفت انگیزی که ممکن است فرزندشان انجام داده باشد، دشوار است! می تواند در مورد نگرش، پشتکار، ارزیابی یا فقط یک روز عالی کلی باشد.

پدهای روزنگار را برای معلمان چاپ کنید تا یادداشت هایی را برای والدین ارسال کنید و از دانش آموزان برای موفقیت ها و رفتارهای خاص تعریف کنید. از آنجا که معلمان نیز از یادداشت های مهربانی خود قدردانی می کنند، پدهای روزنگار را بین والدین توزیع کنید. فرم های خالی روزنگار را در خبرنامه چاپ کنید. والدین می توانند فرم ها را از خبرنامه بریده و یادداشت ها را برای معلمان ارسال کنند.

کنفرانس آزاد والدین-معلم 

زمان مشخصی را تعیین کنید که معلمان برای کنفرانس های پیاده روی در دسترس هستند. برخی از مدارس هر روز صبح (یا در روزهای خاصی از هفته) سی دقیقه قبل از مدرسه وقت می گذارند که همه معلمان در دسترس والدین باشند.

تابلوی اعلانات والدین

یک تابلوی اعلانات، مخصوصاً برای والدین، در ورودی اصلی مدرسه قرار دهید. والدین می توانند به راحتی تابلو را برای یادداشت هایی در مورد جلسات والدین، پیشنهاداتی برای کمک به کودکان در انجام تکالیف، اطلاعیه های مربوط به فعالیت های خانوادگی و تقویم رویدادهای مهم بررسی کنند.

پیوندهای صفحه اصلی از کلاس

والدین دوست دارند بدانند فرزندشان در مدرسه چه می آموزد. یک خانه هفتگی که چند موضوع را در مدرسه در آن هفته فهرست می کند مفید است. همچنین می‌تواند شامل نمونه‌هایی از فعالیت‌های والدین-فرزند باشد که با آنچه در مدرسه آموخته می‌شود مرتبط باشد.

دفترچه های تکلیف

دفترچه‌ای که دانش‌آموزان تکالیف هر روز را در آن ثبت می‌کنند (و شاید نمرات کسب‌شده را نیز در آن ثبت کنند) برای نگه داشتن دانش‌آموزان در مسیر مفید است. وقتی از والدین خواسته می شود که دفترچه یادداشت را مشاهده کنند، تاریخ بگذارند و پاراف کنند و معلم به طور معمول دفترچه را بررسی کند، یک پیوند ارتباطی خوب دانش آموز-معلم-والد ایجاد می شود.

مشارکت والدین

مشارکت والدین شامل مشارکت والدین با فرزندان خود، مشارکت با والدین سایر کودکان و مشارکت با مدرسه فرزندانشان است. «مشارکت والدین» یک اصطلاح فراگیر و نادقیق است که همه چیز را از شیوه‌های تربیت فرزند والدین در خانه گرفته تا مشارکت والدین در رویدادهایی که در مدرسه برگزار می‌شود، شامل می‌شود.  ممکن است جنبه هایی از فرزندپروری که کاربرد خاصی برای عملکرد کودک در مدرسه دارند (برنامه درسی خانه) و همچنین شیوه های عمومی تر تغذیه، پرورش و مراقبت از کودکان، در شیوه های فرزندپروری گنجانده شود.

 در دسته رویدادهایی که در مدرسه برگزار می شود، همه چیز از حضور در مسابقات ورزشی گرفته تا شرکت در کنفرانس های والدین-معلم و تکمیل دوره های آموزشی گسترده والدین گنجانده شده است. یک نوع شناسی عمومی پذیرفته شده از مشارکت والدین شامل مقوله های زیر است:

 • والدین (مراقبت و پرورش کودک).

 • برقراری ارتباط (حفظ جریان اطلاعات بین والدین و مدرسه).

 • داوطلبی (کمک در مدرسه).

 • یادگیری در خانه (پشتیبانی و تکمیل آموزش مدرسه).

 • تصمیم گیری (بخشی از ساختار تصمیم گیری مدرسه).

 • همکاری با جامعه در کل (نمایندگی مدرسه در مشارکت با سایر سازمان ها).

 محققان به موانع مشارکت والدین چنین اشاره می‌کنند:

 • تعریف بسیار محدود دامنه مشارکت والدین به گونه‌ای که فقط حضور در جلسات رسمی و سایر فعالیت‌های برگزار شده در مدرسه را شامل شود، و اهمیت بسیار کمی به رابطه والدین با کودک در خانه می‌دهد.

 • انتظار کم از سوی پرسنل مدرسه، برای مثال فرض اینکه والدین مجرد یا والدین کم درآمد قادر به ارائه حمایت و راهنمایی مورد نیاز فرزندان خود نیستند.

• عدم آمادگی معلمان برای اینکه آنها را قادر سازد تا والدین را به شیوه هایی که یادگیری مدرسه را تسهیل می کند، مشارکت دهند.

• موانع شغلی که در دسترس بودن والدین در مواقعی که برای پرسنل مدرسه مناسب است را دشوار می کند.

• نگرش والدین در مورد مدارس یا تجربیاتی که آنها را در برابر تماس با کارکنان مدرسه مقاوم می کند.

از آنجا که یک مدرسه ممکن است انتظار داشته باشد که دسترسی و نفوذ محدودی به اکثر والدین داشته باشد، باید راه هایی را که انتظار دارد والدین در آن مشارکت داشته باشند، با دقت انتخاب کند.  به طور کلی، مشارکت والدین در فعالیت‌های برنامه درسی خانه با فرزندانشان بیشتر از مشارکت در فعالیت‌های مدرسه برای یادگیری مدرسه کودکان مفید است.  با این حال، رابطه والدین با سایر والدین در مدرسه کودک و ارتباط والدین با معلم کلاس کودک برای موفقیت کودک در مدرسه مهم است. و کیفیت مدرسه ممکن است به تمایل برخی از والدین برای حضور در کنار میز در هنگام اتخاذ تصمیمات سازمانی بستگی داشته باشد. در اینجا می‌تواند چارچوب خوبی برای توسعه طیف وسیعی از برنامه‌ها و فعالیت‌های مشارکت والدین در اختیار مدرسه قرار دهد.

برنامه‌های آموزش والدین

برای آموزش والدین به منظور بهبود محیط خانه به روش‌هایی که به نفع یادگیری فرزندانشان باشد، اشکال مختلفی وجود دارد و ممکن است نتایج قابل‌توجهی داشته باشد. یافته‌های تحقیق آموزش والدین شامل بازدید از منزل توسط مربیان والدین، جلسات گروهی که توسط والدینی که قبلاً آموزش دیده‌اند، و کارگاه‌ها و دوره‌هایی که توسط کارشناسان تدریس می‌شوند، می‌شود.  مدل بازدید از منزل معمولاً متوجه والدین کودکان پیش دبستانی است و شامل توضیحات مرحله رشد کودک و نمونه هایی از فعالیت های مناسب والدین-کودک است. جلسات گروهی والدین، والدین را قادر می‌سازد تا در یک گروه کوچک یاد بگیرند، بین جلسات با فرزندان خود فعالیت‌هایی انجام دهند و تجربیات خود را با والدین دیگر گفتگو کنند.  وقتی این گروه‌های والدین به جای معلمان یا متخصصان توسط والدین دیگر هدایت می‌شوند، گروهی و غیرتهدیدکننده هستند.

 کارگاه‌ها و دوره‌هایی که توسط متخصصان-مثلاً مربیان، روانشناسان یا متخصصان اطفال برگزار می‌شوند- دارای مزیت محتوای پژوهش محور و دسترسی به دانش حرفه‌ای هستند.  تحقیقات نشان می‌دهد که برنامه‌هایی که به مادران آموزش می‌دهند تا کیفیت تحریک شناختی و تعامل کلامی را بهبود بخشند، تأثیرات فوری بر رشد فکری کودک دارند. وقتی والدین سیستم‌هایی را برای نظارت و هدایت اوقات خارج از مدرسه فرزندانشان یاد می‌گیرند، بچه‌ها در مدرسه بهتر عمل می‌کنند.

مدارسی که به والدین راه‌هایی برای تقویت یادگیری مدرسه در خانه آموزش می‌دهند، متوجه می‌شوند که دانش‌آموزان انگیزه بیشتری برای یادگیری و حضور منظم‌تر در مدرسه دارند. برنامه های آموزشی والدین، ارتباط معلم و والدین و نگرش والدین را نسبت به مدرسه افزایش می دهد.

تلاش‌ها برای تشویق فعالیت‌های خواندن خانواده منجر به بهبود مهارت‌های خواندن و علاقه کودکان به خواندن می‌شود. برنامه هایی که هم والدین و هم فرزندان را در بر می گیرند موثرتر از برنامه هایی هستند که فقط با والدین سروکار دارند. برنامه های بازدید از منزل زمانی موثرتر هستند که با جلسات گروهی با سایر والدین ترکیب شوند.

موانع آموزش والدین تحت حمایت مدرسه می تواند دلهره آور باشد.  برخی از والدین پذیرای نیات خوب ارائه دهندگان آموزش والدین نیستند و جذب شرکت کنندگان برای برنامه های آموزشی والدین می تواند یک فرآیند خسته کننده باشد. معلمان معمولاً به اندازه کافی کار برای مراقبت از دانش آموزان خود دارند؛ کار با والدین می تواند به عنوان یک بار اضافی دیده شود. بنابراین مشکلات دوگانه آموزش والدین عبارتند از: (الف) تأمین پرسنل برای سازماندهی و ارائه برنامه های آموزشی والدین؛ و (ب) جذب والدین به برنامه ها.

مدل‌های بازدید از خانه کار فشرده و در نتیجه دشوار هستند. اما از آنجایی که آنها متوجه والدین کودکان پیش دبستانی هستند، آنها از مزیت مشتریان والدینی برخوردار هستند که بسیار پذیرای آموزش والدین هستند.  بردن برنامه به والدین در خانه، بازدید از خانه را برای والدین راحت می‌کند، مربی را در محیط طبیعی خانه قرار می‌دهد و مربی والدین را قادر می‌سازد تا بر روی یک خانواده در یک زمان تمرکز کند.

جلسات گروهی کوچک که توسط والدینی که قبلاً آموزش دیده اند هدایت می شوند، ارزان هستند، دلبستگی والدین را به مدرسه تشویق می کنند و به والدین اجازه می دهند تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و به یکدیگر کمک کنند. از سوی دیگر، جذب والدین به جلساتی که در خارج از خانه ارائه می شود، مستلزم توجه جدی به مربی است.

استراتژی‌ها برای مدارس و معلمان:

 • با سایر سازمان‌هایی که می‌توانند از طریق بازدید از منزل و سایر تلاش‌ها بر تربیت والدین در سال‌های پیش‌دبستانی تأثیر بگذارند، شریک شوید: برای مثال، پزشکان اطفال، بهداشت عمومی، سازمان‌های اجتماعی و کلیساها.

• فهرستی مشخص از آنچه مدرسه از والدین می خواهد با توجه به گروه سنی کودک تهیه کنید، سپس آموزش والدین را بر اساس این فهرست سازماندهی کنید.

• انتشار، اطلاع رسانی، نظارت، حمایت و کمک به سیاست های تکالیف منزل.

• از والدین برای سازماندهی، بکارگیری و رهبری والدین دیگر استفاده کنید.

• مدل ها و برنامه های درسی آزمایش شده در میدان را در نظر بگیرید.

• بر برنامه درسی خانه تمرکز کنید.

مجله اینترنتی روان تنظیم

مجله تخصصی روانشناسی تربیتی شناختی

محمود دلیر عبدی نیا

روانشناس تربیتی با دیدگاه شناختی

دانش آموخته دانشگاه تهران

لطفا نظرات و پیشنهادات خود را از طریق بخش نظرات مجله اینترنتی روان تنظیم و یا از طریق ایمیل برای ما ارسال کنید.

استفاده از مطالب ارائه شده در این پایگاه، صرفا با ذکر منبع آزاد می باشد.